رعایت قاعـده عقلی " السابقون السابقون "

در تقسیم سود سهام مؤسسین شرکت تجاری

به گزارش وکالت نیوز به نقل از صفحه سیاست و اقتصاد روزنامه قرآنی اعتدال ، روح اله خلجی طی یک مقاله کوتاه به تشریح جایگاه قاعده عقلی "السابقون السابقون" در حقوق شرکت های تجاری پرداخته است. متن مقاله به شرح زیر می باشد:

قرآن « کتاب عدالت » و مظهر عقلانیت محض است. بسیاری از آیات آن شاید به ظاهر در مقام بیان یک مسأله ساده باشد اما با تعمق بیشتر و واکاوی عقلانی این آیات ، پی می بریم که در نهان خانه وحی ، قواعد عقلی بسیاری نهفته است.

برخی از فیلسوفان اسلامی معتقدند که بشر هرچه دانش و علم ذخیره کرده از انبیاء آموخته است. این دسته از حکیمان متأله ، انبیاء و کتاب های آسمانی شان را نقطه آغاز علم بشری دانسته اند. شواهد تاریخی نیز بر این عقیده مهر تأیید می زنند.

در میان کتب آسمانی ، قرآن در تبیین قواعد عقلی و آغاز زندگی عقلائی بشر سهم بیشتری داشته است. به همین دلیل در روایات اسلامی تلاوت قرآن بصورت مستمر در طول شبانه روز بسیار سفارش شده است. قرآن انسان را در شناخت هنجارها و ناهنجارهای عقلی یاری می رساند. منظور از قواعد عقلی قرآنی ، باید ها و نبایدهایی می باشند که رعایت آنها از ضرورت های زندگی روزمره است.

از دیگر سو ، مهمترین فعالیت انسان کسب درآمد و تجارت حلال است. قرن هاست که بشر برای گذران زندگی تجاری خود اقدام به تأسیس شرکت تجاری می کند تا بتواند در سایه شخصیت حقوقی آن تجارتی پرسود و مطمئن داشته باشد.

قبل از تشکیل شرکت عده ای تصمیم می گیرند تا یک نهاد تجاری را به عنوان شرکت تجاری تأسیس کنند. این افراد « مؤسسین شرکت » نام دارند. تقریبا در تمام نظام های حقوقی دنیا نسبت به سهامدارانی که بعد از تأسیس ، به شرکت می پیوندند برای مؤسسین شرکت تجاری امتیازهای ویژه ای در نظر گرفته می شود. قسمتی از سهام ممتاز که سهام مؤسسین نام دارد به افرادی که ایده ابتکاری تأسیس شرکت را داشته و برای تشکیل آن تلاش کرده اند اختصاص داده می شود. تشکیل شرکت یک اقدام خیرخواهانه است که نظام اقتصادی هر کشوری را بهبود می بخشد و موجب تولید پول و ثروت از راه قانونی می شود. بنابراین هرکس که در راه اندازی آن بر دیگری پیشی گرفته باشد شایسته پاداش بیشتری نسبت به سایرین است.

در سوره مبارکه واقعه ، خداوند می فرماید : السّابقون السّابقون ، اولئک المقرّبون ، فی جنـّت النـعیم. این آیات بازگو کننده یک قاعده عقلی است : هر کس در انجام کار سودآور و خیر بر دیگران پیشی گیرد باید پاداشی علاوه بر پاداش انجام عمل خیر دریافت کند. به دیگر سخن ، انجام عمل خیر پاداش مخصوص به خود را دارد و سبقت گرفتن در انجام آن نیز پاداشی دیگر.

این قاعده عقلی را بسیاری از بازرگانان در داد و ستدهای خود رعایت می کنند. مانند آنکه در خرید نقدی ، جنس را ارزان تر می فروشند و در پرداخت وجه قبل از تحویل کالا ، تخفیف ویژه ای به خریداران می دهند. از منظر قواعد عمومی حقوق شرکت ها نیز تأسیس شرکت یک امر مطلوب است اما تلاش برای تأسیس آن یک امر دیگری است که قانونگذار پاداشی ویژه برای این فعالیت در نظر گرفته است. همانطور که خداوند پاداش «سابقون» را بهشت جاودانی قرار داده ، قانونگذار نیز بر اساس همین قاعده عقلی  برای مؤسسین شرکت تجاری پاداشی همیشگی ، که همان پرداخت سود بیشتر به صاحبان سهام مؤسس می باشد ، قائل شده است ؛ بطوریکه سلب این امتیاز از صاحبان سهام ممتاز حتما باید با موافقت این اشخاص صورت گیرد هرچند که در اقلیت باشد. این مورد از مواردی است که قاعده اکثریت را در حقوق شرکت های تجاری استثناء می زند. ماده 93 لایحه اصلاحی بخشی از قانون تجارت مصوب 1347 مقرر می دارد :  « در هر موقع که مجمع عمومی صاحبان سهام بخواهد در حقوق نوع مخصوصی از سهام شرکت تغییر بدهد تصمیم مجمع قطعی نخواهد بود مگر بعد از آنکه دارندگان اینگونه سهام در جلسه خاصی آن تصمیم را تصویب کنند...». همانطور که در این ماده بیان شده است کاهش امتیازات صاحبان سهام ممتاز باید به اختیار و تصمیم خود آنها باشد. بنابراین اصل بر این است که پاداش اختصاص داده شده به این اشخاص همیشگی و غیرقابل سلب باشد مگر آنکه خود آنها از این حق صرف نظر کنند.

در پایان باید به این نکته اشاره  کنم که بین دانش حقوق و کتاب آسمانی قرآن پیوندی ناگسستنی وجود دارد. این امر مختص حقوق اسلامی نیست بلکه برخی از آیات قرآن از اصول مشترک همه نظام های حقوقی هستند. برای مثال ، اصل شخصی بودن مجازات یک اصل مشترک در تمام سیستم های جزائی دنیا است. قرآن در این باره می فرماید : « لا تزر وازرة وزر اخری » هیچ کس گناه دیگری را بر دوش نمی کشد. به دیگر سخن ، مسئولیت کیفری بر خود شخص مجرم بار می شود نه بر خانواده یا اطرفیان او. امید است از رهگذر انس با قرآن به قواعد عقلی کتاب عدالت رهنمون شویم تا سرانجام ، رستگار باشیم.

نویسنده: روح الله خلجی

چاپ شده در روزنامه قرآنی اعتدال،شماره 2601 ، ص 11
دوشنبه 13 مرداد 1393

منبع :

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:

: مرتبه